Ik ben al jaren gefascineerd in mensen die zich graag kleden in het stoomtijdperk. Ze maken de meest prachtige dingen zoals computers, mobiele telefoons, motoren en natuurlijk kleding en sieraden. Hele films zijn er op gebaseerd, zoals bijvoorbeeld Hugo, The golden compass, A series of Unfortunate Events, Wild Wild West en de animatiefilm 9.
Ik ga, als persoonlijk project, een een serie studio portretten te maken van jongeren die zich verkleden als Steampunks. Deze foto’s ga ik met verschillende analoge oude camera’s maken, zelf ontwikkelen en daarna zelf afdrukken.
Voor dit project heb ik me laten inspireren door het artikel “Leven als toen” in het Volkskrant Magazine van 19 mei 2012. Hierin stond een artikel over mensen die bewust leven in het verleden omdat ze zich daar gelukkiger in voelen.
Analoge camera keuze
Na veel rond vragen en speurwerk heb Ik heb drie soorten camera’s weten te bemachtigen. De Mamiya 645, de Adox golf en de Afga Clack. Allemaal rolfilm 120. Het idee is om met al deze camera’s dezelfde foto’s te gaan maken zodat ik het risico van mislukken kan spreiden. Daarnaast maak ik ook nog dezelfde foto’s met mijn digitale camera om het licht in te kunnen stellen want ik ben nog niet in het bezit van een lichtmeter.
| Bouwjaar | Lens | Diafragma | Sluitertijd | Formaat | |
| 1975 – 1987 | 80 mm | F2.8 – F22 | 8 – 1/500 | 6 x 4,5 |  Mamiya 645 |
| 1954 – 1959 | 75 mm | F6.3 – F22 | 1/25, 1/50, 1/100, 1/200 | 1 x 1 |  Adox golf |
| 1954 – 1965 | 95 mm | F11 en F12,5 | 1/30 fixed | 6 x 9 |  Afga Clack |
Het was voor de Mamiya en de Adox geen probleem om daar een zender van de flitser op aan te sluiten, maar de Clack had een wel een zeer vreemde aansluiting. Om dit te omzeilen heb ik een kabeltje gemaakt die ik verbond met de twee flitscontacten. Aan het uitende van het kabeltje heb ik een mini headphone jack gesoldeerd zodat ik deze kon aansluiten op mijn Cactus zender.
Alle camera’s heb ik geprobeerd in te stellen op F11 en zover mogelijk een sluitertijd van 1/125.
Films Ontwikkelen
Ik heb ervoor gekozen de films zelf te ontwikkelen ten eerste omdat ik niet afhankelijk wil zijn van een ontwikkel centrale en ten tweede omdat ik het erg leuk vindt dit zelf uit te zoeken.
Hiernaast het resultaat van de Mamiya. Zoals je kunt zien zijn de beelden zijn maar half belicht omdat de sluitertijd op 1/125 stond. Volgens de handleiding hoort deze op 1/60 te staan bij elektronenflitsers. Dit is erg jammer want qua belichting en scherpte zijn deze het beste gelukt.
Sommige van deze beelden zijn nog bruikbaar, maar de meeste kan ik niks meer mee.
Hier rechts de negatieven van de Afga Clack. De afbeelding hiernaast heb ik flink opgehaald. De negatieven zijn erg onderbelicht en een beetje onscherp. Niet zo gek, want je kan niet scherpstellen met deze camera. Er zijn maar twee diafragma instellingen mogelijk op deze camera, een zonnetje en een wolkje. De een staat voor F11 en de andere is F12,5. Aan de onderbelichte negatieven te zien stond deze dus verkeerd.
Wat ook erg opvalt is het beeldformaat van 6 x 9 en de afbeeldingen zijn een stuk minder scherp dan die van de Mamiya. De lens had ook geen lenskap waardoor er hele erge lensflares zijn ontstaan.
De negatieven van de Adox zijn redelijk goed gelukt. Ze zijn niet zo scherp als die van de Mamiya maar ze doen niet onder voor de Afga clack. Het scherp stellen van de Adox is natte vinger werk. Eigenlijk moet je een rolmaat pakken en meten hoever je onderwerp van de camera afstaat.
Je kan ook zien dat ik erg veel moeite had met het kaderen. Het was bijna onmogelijk om iets door de zoeker te zien.
Het afdrukken in een doka
Om de cirkel compleet te maken heb ik besloten de negatieven zelf af te drukken in een Doka. Hiervoor heb ik de apparatuur geleend van mijn vader en deze in mijn badkamer geïnstalleerd. De chemicaliën heb ik opnieuw moeten afschaffen, maar het papier had mijn vader nog genoeg van liggen. Helaas bleek het meeste niet meer goed te zijn en kregen de afdrukken een vieze grijze zweem. Niet verwonderlijk met papier dat volgens mij nog van voor de oorlog is, maar gelukkig hebben we toch nog een aantal pakjes gevonden van een latere datum die nog wel goed waren. Ilford grade 3 pearl en Agfa Brovira BH 119 grade 5. De Ilford grade 3 maakte wel aardige afdrukken maar ik ben helemaal verliefd geworden op het Afga papier uit 1970. Het papier geeft mooie rijke diepe zwarten en is heel vergevingsgezind bij belichtingsfouten. Jammer dat het papier niet meer gemaakt word.
Mijn vader heeft helaas geen multigrade-papier, maar in de toekomst ga ik dat zeker nog eens proberen.
Voor elk ander negatief en papiersoort heb ik eerst een proefstrook met verschillende belichtingen gemaakt. Hiermee kon ik bepalen wat voor belichtingstijd het beste was voor dit papier in combinatie met het negatief.
Deze bevindingen, hoogte vergroter, diafragma, tijd, temperatuur ontwikkelaar en papiersoort schreef ik op in een notitieboekje zodat ik deze later kan reproduceren.
Daarna heb ik nog heel wat uurtjes geëxperimenteerd met tegenhouden en doordrukken. Waar ik de hele tijd tegenaan liep was het feit dat ik andersom moest denken. Daar waar het negatief donker is komt er weinig licht op het negatief en wordt dit na het ontwikkelen van het papier als licht weergegeven. Bij de lichte plekken van het negatief is dit natuurlijk andersom. Hoe meer licht er op een plek komt, hoe donkerder dit deel zal worden op de uiteindelijke foto.
De resultaten
Na twee en een halve dag in de Doka te hebben doorgebracht, zijn de resultaten 5 mooie contrastrijke zwart wit portretten en èèn dubbel portret. Het ene wat scherper dan de andere maar zeker niet verkeerd. De overige negatieven zijn onderbelicht of maar half belicht met de Mamiya. Een aantal hiervan heb ik digitaal nog kunnen corrigeren tot een acceptabele foto, maar ik de doka was dit, met mijn ervaring en kennis, niet veel meer mee te beginnen. Daarnaast was het negatiefformaat, 6 x 9, te groot voor mijn vergroter.
Anologe resultaat
 Natalie Hoogstraten |
 Miss X |
 John van den Bos |
 Yuri Verweij |
Conclusie
Het waren warme en benauwde dagen in de donkere doka, maar ik heb er heel veel van geleerd. Aan de ene kant is het jammer dat de meeste negatieven mislukt zijn door de verkeerde instellingen, aan de andere kant ben ik er ook wel blij om. Ik weet nu wat voor ellende je op je hals haalt als je
onderbelichte negatieven wilt corrigeren in de Doka. Ik heb ook veel meer respect gekregen voor de fotografen van 20 jaar geleden.
Ik ben achteraf blij dat ik deze foto’s ook digitaal heb gemaakt. Het is fijn om af en toe eens uit de comfort zone te stappen, maar het is duidelijk dat ik veel meer ervaring heb met de digitale technieken dan de analoge.
Digitale resultaat
 Natalie Hoogstraten |
 Miss X |
 John van den Bos |
 Yuri Verweij |